Szanowny Panie Starosto! My jako obywatele, częściowo Pana wyborcy a także zwykli turyści, którym leży na sercu zachowanie naszego wspólnego historycznego dziedzictwa chcemy zwrócić uwagę władz na ginące na naszych oczach obiekty historyczne...
... ... Wiele z nich można jeszcze ocalić od zagłady i przywrócić do dawnej świetności ku pożytkowi naszemu i przyszłych pokoleń. Dlatego nie tylko prosimy, ale wręcz żądamy zwrócenia większej uwagi na problem ochrony niszczejących zabytków w zarządzanym przez Pana powiecie. Najwyższy już czas zająć się tym tematem natychmiast i bardzo poważnie, gdyż każdy dzień zwłoki nie polepsza, a wręcz przeciwnie, pogarsza ich stan doprowadzając wynikowo do nieodwracalnych szkód. A są takie budowle, które jeszcze można uratować, lecz trzeba działać szybko i zdecydowanie.
Jednym z takich obiektów jest klasycystyczny pałac w Zębowicach który należy do najbardziej zniszczonych zabytków w woj. opolskim. Jeszcze kilka lat temu budynek był całkiem w dobrym stanie, lecz ciągłe zmiany właścicieli, których przerastały koszta remontu doprowadziły do zrujnowania pałacu. Obiekt ten pozostawiony bez opieki popada w coraz większą ruinę, pękają mury, odpadają tynki, niedawno doszło do zawalenia portyku kolumnowego a wnętrza pałacu są rozkradane przez złodziei oraz demolowane przez okoliczną młodzież jak i meneli, którzy urządzają w nich libacje alkoholowe. Zgodzi się Pan z nami, że zamontowanie tabliczek z informacją o zakazie wstępu nie zabezpiecza budowli ani przed złodziejami, wandalami ani przed warunkami atmosferycznymi.
Należy również dodać że pałac w Zębowicach to nie jedyny zabytek w powiecie oleskim którym trzeba natychmiast się zająć, gdyż dwory w Gorzowie Ślaskim i Jastrzygowicach oraz pałac w Kozłowicach mogą już niedługo podzielić los zębowickiego pałacu. Obiekty te mogłyby cieszyć oko każdego turysty jednak niestety powoli stają się niechlubną wizytówką powiatu w którym Pan sprawuje władzę.
Dlatego też zwracamy się do Pana jako naszego przedstawiciela we władzach a także odpowiedzialnego za powiat oleski, na terenie którego znajdują się wyżej wymienione obiekty o jak najszybsze podjęcie działania mającego na celu ich zabezpieczenia oraz wyremontowania. Mamy nadzieję, że podejmie Pan odpowiednie kroki zarówno u władz zwierzchnich jak i samorządowych i już w najbliższym czasie ruszą prace zabezpieczające a następnie remontowe. Zniecierpliwieni wyborcy i obywatele.
Odpowiedź:
Zapewniam Państwa, że władzom powiatu oleskiego leży na sercu zachowanie dziedzictwa kulturowego naszego regionu, w tym zabytków kultury materialnej. Kierowany tą przesłanką Zarząd Powiatu w Oleśnie, w dniu 12 maja 2000 r. zawarł, porozumienie w sprawie powierzenia przez Wojewodę Opolskiego Powiatowi Oleskiemu reprezentowanemu przez Zarząd Powiatu, prowadzenia niektórych zadań z zakresu administracji rządowej, należących do właściwości Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu ( Dz. Urz. Woj. Opolskiego Nr 19 poz. 320 z dnia 19 marca 2009 r.). Zadania te oraz zadania własne Starosty Oleskiego są realizowane na Samodzielnym Stanowisku ds. Ochrony Zabytków w Starostwie Powiatowym w Oleśnie przez panią arch. Beatę Adamowicz. Należy podkreślić, że powiat oleski jako drugi po kluczborskim posiada w ten sposób powołanego ”swojego” Powiatowego Konserwatora Zabytków, znającego lokalne zasoby i problemy. Na ogólnopolskich konferencjach dotyczących problemów ochrony zabytków stawiana jest za wzór funkcjonowania tak rozwiązana jak w woj. opolskim, struktura służb ochrony zabytków . Powiat oleski jako jeden z pierwszych w województwie miał sporządzoną kompletną bazę danych ( ok. 700 obiektów ) dotyczącą zasobów i stanu zachowania, sposobu użytkowania, zagrożeń itp., zabytków, we wszystkich gminach powiatu (Gminne Ewidencje Zabytków - 2006 r.). Wszystkie gminy powiatu oleskiego opracowały również tak nieodzowne dla zarządzania zabytkami i ich ochrony „Gminne programy opieki nad zabytkami”. Starosta Oleski i władze gmin powiatu ,opracowały również odpowiednio : „Powiatowy plan ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych” oraz „Gminne plany...” Powiatowy Konserwator Zabytków w Oleśnie w oparciu o w/w bazę danych, monitoruje bieżący stan zachowania oraz zagrożenia wobec zabytku – przeprowadza inspekcje i kontrole w terenie, sporządza notatki, protokoły, dokumentację fotograficzną i niezwłocznie przekazuje sprawę Opolskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków w Opolu. Właściciel zabytku wpisanego do rejestru zabytków województwa opolskiego po kontroli pracownika OWKZ w Opolu (w której zawsze uczestniczy P. Adamowicz) dostaje nakaz wykonania prac zabezpieczających obiekt. Często, z różnych powodów prace te nie są realizowane. Gdy mija ostateczny termin wyznaczony na ich realizację sprawa skierowywana jest do Prokuratury.
Jak Państwo wspomnieli, pałac w Zębowicach jest przykładem zabytku, który nie ma szczęścia do właścicieli. Przekazywany od kilku lat „z rąk do rąk” czeka na prace remontowo-konserwatorskie. Aktualnie sprawą zajmuje się prokurator. Dwór w Gorzowie Śląskim został sprzedany przez Gminę prywatnemu nabywcy, obecnie mieszkającemu w Irlandii. Inspekcja latem 2010 r. wykazała, że na obiekcie trwają prace remontowe. Pałac
w Kozłowicach będący również w rękach prywatnych jest dość dobrze zabezpieczony, jednakże każdy obiekt nie użytkowany niszczeje...W takich obiektach jak dwór w Jastrzygowicach, gdzie mieszka wielu niemajętnych lokatorów a obiekt nie kwalifikuje się do wpisania do rejestru zabytków, trudno wyegzekwować wykonanie prac zabezpieczających obiekt.
Na temat problemów dotyczących ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce powstało wiele naukowych opracowań. Polska, jej materialne dziedzictwo kulturowe zostały poddane nie tylko próbie przetrwania działań wojennych, ale i powojennych przemian ustrojowo-społecznych, przemian mentalności społeczeństwa. Dla wielu przedstawicieli ówczesnych powojennych władz (zwłaszcza lokalnych) sformułowanie „historyczne dziedzictwo kultury”, jego ochrona – nie były priorytetem. Rozparcelowane po wojnie majątki ziemskie z dworami, pałacami, towarzyszącą im zabudową, ciekawe zabudowania wiejskie, miejskie kamieniczki itp. przejmowane były przez państwowe przedsiębiorstwa i instytucje, spółdzielnie. Pozbawione „imiennych” właścicieli zatroskanych o ich los. Adaptowane do innej funkcji niż pierwotna, częstokroć bez poszanowania dla zabytkowej , historycznej substancji, były przebudowywane wewnątrz, rozbudowywane, częściowo poddawane rozbiórce, pozbawiane historycznego wystroju wnętrz i detalu architektonicznego, rozkradane... Wraz z nastaniem gospodarki rynkowej obiekty będące w posiadaniu Skarbu Państwa, Gmin nie użytkowane podupadały lub zostawały sprzedane prywatnemu nabywcy. Jakże mało takich zabytków trafiło w dobre ręce operatywnego, majętnego, uczciwego, znającego i respektującego Ustawę z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami c z ł o w i e k a.
Należy również wspomnieć, że ze Starostą Oleskim i z Opolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Opolu współpracują powołani przez Starostę Oleskiego w 2009 r. społeczni opiekunowie zabytków, doglądający swoich wyznaczonych „podopiecznych - zabytków„, jak też na bieżąco zdający relacje z zagrożeń dla innych obiektów zabytkowych z terenu naszego powiatu.
Z poważaniem Jan Kus
